مسعود ریاعی که اخیرا ترجمه جدیدی از قرآن را منتشر کرده است یکی از قرآن پژوهانی است که سعی نموده قرآن را به زبانی ساده و همه فهم ترجمه کند. وی در گفت وگو با خبرگزاری مهر گفت: قرآن ”کتاب الناس” است پس باید ترجمه ای از آن ارائه شود که همه مردم بتوانند به اندازه فهم خود از آن استفاده کنند.

مسعود ریاعی در پاسخ به این پرسش كه دلایل شما برای ترجمه ای روان و ساده از قرآن چه بوده و چه ضرورتی را برای ارائه ترجمه جدید از قرآن احساس كردید گفت : از قدیم الایام به قرآن و مفاهیم قرآنی بسیار علاقه مند بودم . حتی یادم است آن زمانی كه برخی از دروس حوزوی را می خواندم دل چسب ترین درس برایم تفسیر قرآن و كشف معانی بلند آن بود. این جذبه و علاقه همواره در من بود ، حتی در دانشگاه كه رشته زبان و ادبیات عربی را پی می گرفتم باز بهترین واحدهای درسی ام فهم و تفسیر قرآن كریم بود كه با علاقه دنبال می كردم . كم كم این انگیزه در من به وجود آمد كه شاید بتوانم لذتی را كه خود از معانی آیات قرآن كریم می برم به دیگر فارسی زبانان انتقال دهم . بدون شك این مهم برای فارسی زبانانی كه عربی نمی دانن میسر نبود مگر آن كه ترجمه ای روان و ساده به زبان امروزی محقق شود . چون به راحتی می دیدم چه برای مردم و چه برای فارسی زبانان تحصیل كرده خواندن ترجمه های تحت لفظی و یا ترجمه های فصیح با بافتهای ادبی و پیچیده نه تنها سخت و در برخی جاها غیر قابل فهم می نماید ، بلكه آن لذت و اشتیاقی را كه باید به همراه ندارد.

این كتاب “كتاب الناس” است پس باید ترجمه ای ارائه شود كه مردم بفهمند . اگر قرار باشد ترجمه ای از قرآن را جلوی مردم و حتی بسیاری از درس خوانده ها بگذاریم و بگویم این ترجمه به زبان شما و برای شماست و او نفهمد و لذتی نبرد ما چه ترجمه ای و برای چه كسی ارائه داده ایم . من نمی گویم كه ترجمه تحت لفظی و یا فصیح ادبی جایگاهی ندارند، خیر بلكه آنها هم دارای جایگاه علمی خودشان می باشند و محققین می توانند از آنها بهره بگیرند . سخن من وجود یك ترجمه با بافت زبان امروزی برای نسل امروز با ادبیات امروز است . ترجمه ای كه اگر فارسی زبانی آن را باز كرد نه چشم او خسته است و نه ذهن او در پیچیدگی های ادبی و لفظی به زحمت بیافتد . خواننده باید به راحتی بخواند و از معانی آیات تاثیر گرفته و از آن لذت ببرد . البته این نكته بسیار مهم را بگویم كه نه حقیر و نه هیچ كس دیگر نمی توانند ادعا كند كه ترجمه ای كماهوحقه بی عیب و نقص و لغزش ارائه داده ام و كلام وحی همان است كه در ترجمه آمده است ، زیرا كلام خدا كلام خداست و در اوج قرار دارد و ترجمه های ما ترجمه های بشری است . كلام خدا كلامی بلند و چنان عمیق است كه هیچ غواص قابلی نمی تواند ادعا كند به كنه ان پی برده است مگر خود خداوند و كسانی را كه خودش اجازه می فرماید . ما فقط آنقدر كه خداوند بخواهد می فهمیم و می توانیم ارائه دهیم.

وی در پاسخ به این پرسش كه ترجمه فنی و دقیق مهم است یا ترجمه روان و ساده گفت : از نظر من این دو می توانند قابل جمع باشند و تعارضی نداشته باشند . یعنی علاوه بر دقت در انتقال معانی به زبانی دیگر، باید آن را با جملاتی قابل فهم و ساده نگارش كنیم . اما اگر منظورتان از دقیق و فنی ترجمه های تحت لفظی بسیار فصیح و پیچیده و ادبی است كه جوابتان را در سئوال قبل دادم . این نكته را تكرار می كنم كه هر ترجمه ای جایگاه علمی- فرهنگی خودش را داراست و وجودشان لازم و ضروری است زیرا هر كدام كاربردهای خاص خودش را دارد .

ریاعی منابع مورد استفاده در ترجمه اش را مختلف عنوان كرد و گفت : اولین منبعی كه در این كار مورد استفاده قرار گرفته است خود قرآن است ، زیرا برخی آیات برخی دیگر را تفسیر می كنند ، چه منبعی بهتر از كلام خداوند سبحان است . اما از آن جا كه ما انسانها خطا كار هستیم و از اشتباه و لغزش وبدفهمی دور نیستیم نیازمند راهنمایی و علم و تجربه دیگرانیم . تفاسیر، اندیشمندان بزرگ و اساتید نكته سنج و تیزبین از جمله منابع ارزشمند برای فهم و ترجمه قرآن كریم هستند . تفاسیری همچون مجمع البیان مرحوم طبرسی، المیزان علامه طباطبایی، نور الثقلین الحویزی، تفسیر نمونه ، فی ظلال القرآن سید قطب ، بخش های موجود تفسیر ملاصدارا از جمله تفاسیری هستند كه در ترجمه خود از آنها بهره گرفته ام .

وی علت رجوع به تفاسیر مختلف را چنین ذكر كرد : اگر می بینید كه برای فهم برخی آیات به تفاسیر گوناگون با مشربهای بعضا متفاوت مراجعه كرده ام برای این است كه نظرات این بزرگان و فرهیختگان نه تنها جالب و سودمند است ، بلكه باعث باز شدن ذهن می گردد اما در نهایت این صاحب قرآن است كه اجازه فهم و قلم زدن می دهد .

گفت و گو با مسعود ریاعی- مترجم قرآن کریم

منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل بیت