هر زنی در درون خود یعنی در ضمیر ناخودآگاهش وجه مذکری دارد و هر مردی نیز در درون خود وجه مؤنثی دارد. روانشناسان وجه مذکر درون هر زن را آنیموس، و وجه مؤنث درون هر مرد را آنیما گویند. نکته اینجاست که هر فردی باید با نیروی وجه درونی‌اش هماهنگ و در تعادل باشد نه اینکه اختیارش را به او سپارد. اگر زنی اختیارش را به آنیموس وجودش(= وجه مردانه‌ درونش) واگذار کند از زنانگی و لطافت که اقتدار واقعی‌اش است محروم می‌شود و در زندگی افسرده و منزوی می‌گردد. نباید بگذارد چنین اتفاقی از درون برایش بیفتد. همچنین است برای مردان. اگر مردی اختیارش بدست آنیمای وجودش(= وجه مؤنث درونش) بیفتد روزگارش سیاه است. چنین کسی از مردانگی خالی شده است. تو باید همواره وجه اصیل خودت باشی. چه زن باشی چه مرد. آری، با نیروهای ناخودآگاه درون باید هماهنگ بود و در صلح و تعادل بسر برد اما این بدان معنا نیست که اختیارت را به دست آنها دهی و ریاست‌شان را بر خود بپذیری. هماهنگ بودن یک چیز است و اختیار از کف دادن چیز دیگری است. از این منظر هیچ آزاده‌ای نباید با آنیما و یا آنیموس درونش ازدواج کند. اگر چنین کند از درون خود را قفل کرده و زندگیِ بیرونی‌اش مختل شده و قدرت ارتباط زنده و سازنده با دیگران را از دست خواهد داد. آن ازدواج درونی که بزرگان به تمثیل از آن یاد کرده‌اند ازدواج با آنیما یا با آنیموس درون نیست. آن به معنای وحدت با روح الهی و تسلیم شدن به اوست. روح الهی سالک، نه آنیماست و نه آنیموس است. روح الهی مسلط بر خودآگاه و ناخودآگاه است. رأس مثلث وجود است. نکته اینست که آنیما یا آنیموس هر فرد باید تحت اشراف نور خِرَد او در آیند. اگر هر زن و مردی این مهم را دریابند، بی‌شک برخوردار از وجودی متعادل و به وحدت رسیده‌اند، و ازدواج بیرونی‌شان نیز ازدواجی موفق و هماهنگ خواهد بود. جز این باشد دست به ازدواج‌های ناهماهنگ و مشکل‌ساز زده‌اند.

مسعود ریاعی